Brüt satış kârı, işletmenin elde ettiği satış gelirlerinin maliyetlerinden çıkarılması ile bulunur. Elde edilen bu tutar, net satışlara bölünerek brüt satış kârı oranı elde edilir. Brüt satış kârı oranı, satışların ne kadarının üretim maliyetlerini karşıladığını ve ne kadarının brüt satış kârını oluşturduğunu gösterir. Bu oran, işletmenin finansal performansı hakkında önemli bilgiler sağlar.
Kar, bir işletmenin elde ettiği gelirin, toplam maliyetlerinden çıkarılmasıyla bulunan farktır. Karın hesaplanması için öncelikle gelir ve maliyet kalemleri belirlenir.
Gelir kalemleri şunlardır:
- Satışlar: İşletmenin sattığı ürünler veya sunduğu hizmetlerin toplam geliri.
- Faiz gelirleri: İşletmenin banka mevduatları, tahviller veya borç senetleri gibi yatırımlardan elde ettiği gelirler.
- Kiralama gelirleri: İşletmenin sahip olduğu gayrimenkullerden elde ettiği kira gelirleri.
Maliyet kalemleri şunlardır:
- Hammadde maliyetleri: İşletmenin üretim için kullandığı malzemelerin maliyetleri.
- İşçi maliyetleri: İşletmenin çalışanlarına ödediği maaşlar, sigorta primleri ve diğer çalışan giderleri.
- Kira ve diğer giderler: İşletmenin kira, elektrik, su, telefon gibi giderleri.
Kar hesaplaması, işletmenin gelirleri toplamından maliyetleri toplamının çıkarılmasıyla yapılır. Yani, Kar = Gelirler – Maliyetler formülü kullanılır.
Örnek olarak, bir işletmenin bir yıl içindeki gelirleri 500.000 TL, maliyetleri ise 350.000 TL olsun. Bu durumda, işletmenin karı 150.000 TL olacaktır.
Ancak, işletmenin faaliyetlerinden elde ettiği karın yanı sıra, vergi, faiz, amortisman, yatırım ve diğer giderler gibi kalemler de hesaba katılması gereken unsurlardır. Bu nedenle, kar hesaplaması daha detaylı bir analiz gerektirebilir.
Kar ve zarar oranı hesaplamak için gerçekleşen kar veya zararın yüzde cinsinden ifade edilmesi gerekmektedir.
Yüzde, karşılaştırma yapmak için kullanılan bir yöntemdir ve günlük hayatta birçok farklı durumda kullanılır. Mal alım satımı esnasında da yüzde kullanılır.
Bir malın alım satımında, maliyet fiyatı (CP) ve satış fiyatı (SP) olmak üzere iki terim kullanılır. Kar, SP’nin CP’den fazla olması durumunda elde edilir. Kar yüzdesi formülü, (SP – CP / CP x 100 = Net kar / CP x 100) şeklindedir.
Kayıp yüzdesi ise, (CP – SP / CP x 100 = Net kayıp / CP x 100) şeklinde hesaplanır. Satış fiyatı, alıcının ödemeyi kabul ettiği fiyatı ifade eder.
Ortalama satış fiyatı (ASP), belirli bir ürünün farklı pazarlarda ve kanallarda satıldığı para miktarıdır.
ASP hesaplamak için, ürün veya hizmetten elde edilen toplam gelir, satılan ürün veya hizmet sayısına bölünür. Satış fiyatı hesaplamak için ise, maliyet fiyatı (bir perakendecinin ürün için ödediği fiyat) ve kar marjı kullanılır.
Gerçek satış fiyatı, ürün yaşam döngüsü tamamlanırken hesaplanabilir. İşletme envanteri toplu olarak satın alır ve satarsa, birim başına satış fiyatının ödenen maliyetten daha yüksek olması gerekmektedir.
Bu, gelirin bozulmaması için önemlidir. Örneğin, bir işletme 3000 TL’ye 20 adet ekmek makinesi aldıysa, birim başına satış fiyatı, ödenen maliyetin üzerine kar marjı koyularak belirlenir.