Mikroskobik canlılar, gözle görülemeyen küçük boyutlarıyla tanınan canlı organizmalardır. Bunlar çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük olduklarından, mikroskop kullanılarak incelenirler. Mikroskobik canlılar, çevrelerine uyum sağlayarak hayatta kalmalarını sağlayan farklı biyolojik özelliklere sahiptirler. Bu makalede, mikroskobik canlılar hakkında daha ayrıntılı bilgi verilecektir.
- Bakteriler: Bakteriler, en basit mikroskobik canlılardır. Tek hücreli organizmalardır ve pek çok farklı türü vardır. Bakteriler çeşitli şekil ve boyutlarda olabilirler. Bazıları küre şeklindeyken bazıları çubuk şeklinde olabilir. Bakteriler, bazı besinlerin parçalanmasında, asitlerin üretilmesinde ve yiyeceklerin çürümesinde önemli bir role sahiptirler. Bazı bakteriler zararlı enfeksiyonlara sebep olabilirlerken, bazıları da insanlarda faydalı etkilere sahiptirler.
- Virüsler: Virüsler, çok küçük mikroskobik canlılardır. Aslında, virüsler canlı organizmalar olarak kabul edilmezler. Çünkü tek başlarına yaşayamazlar ve bir hücre içindeki yaşam süreçlerini kullanarak çoğalırlar. Virüsler, canlı organizmaların hastalık yapabilen en küçük parçacıklarıdır. İnsanlarda soğuk algınlığı, grip, COVID-19 gibi hastalıklara sebep olabilirler.
- Algler: Algler, su ortamlarında yaşayan mikroskobik canlılardır. İklim koşullarına göre şekil ve boyutları farklılık gösterebilir. Bazı alg türleri tek hücrelidirken bazıları çok hücrelidir. Algler, fotosentez yoluyla enerji üretebilirler ve atmosferdeki karbondioksidi azaltırlar. Bunlar aynı zamanda su altındaki ekosistemlerin önemli bir parçasıdır ve balık gibi diğer organizmaların beslenme kaynaklarıdır.
- Protozoalar: Protozoalar, su ve nemli topraklarda yaşayan tek hücreli mikroskobik canlılardır. Bu canlılar, hareket edebilen ve besinlerini diğer organizmalardan çıkaran özelliklere sahiptirler. Protozoaların bazı türleri insanlarda hastalık yapabilen parazitlerdir.
- Mantarlar: Mantarlar, bazen çıplak gözle görülebilirken bazı türleri de mikroskobik boyutlardadır. Mikroskobik mantarlar, diğer mantarlara göre daha küçük ve tek hücrelidirler. Bazı mantarlar, canlı organizmalardan besinlerini alarak parazit olarak yaşarlar. Diğer mantarlar ise, özellikle toprakta yaşayarak besinlerini doğrudan alırlar. Bazı mikroskobik mantar türleri, gıdaların fermentasyonu veya çürümesi gibi olayların gerçekleşmesinde önemli bir rol oynarlar.
- Prionlar: Prionlar, proteinlerin yanlış şekil alması sonucu oluşan zararlı mikroskobik parçacıklardır. Bu canlılar, insanlarda koyun, keçi ve diğer hayvanlarda BSE (bovine spongiform encephalopathy) gibi hastalıklara sebep olabilirler. Prionlar, insanlarda da Creutzfeldt-Jakob hastalığı gibi nadir görülen ölümcül hastalıklara neden olabilirler.
- Kriptosporidyoz: Kriptosporidyum, protozoalardan bir türdür ve su kaynaklarında bulunabilirler. Bu canlılar, insanlar için önemli bir sağlık riski oluşturur. Kriptosporidyum, su yoluyla bulaşarak insanlarda ishale neden olabilirler. İnsanların içme suyu kaynaklarına bulaşması durumunda büyük bir salgın riski oluşturabilirler.
Mikroskobik canlılar, doğal ortamlarında hayatlarını sürdürebilirken, bazıları insanlar için ciddi sağlık riskleri oluşturabilir. Bunlar arasında virüsler, bakteriler, protozoalar ve prionlar yer alır. Diğer yandan, bazı mikroskobik canlılar insanlar için faydalı etkilere de sahiptirler. Örneğin, bazı bakteriler probiyotiklerde kullanılırken, bazı mantar türleri de antibiyotiklerin üretiminde kullanılır.